Peygamberimizden eğitim için 40 altın kural
Efendimiz, (sav) bütün güzel hasletlerinin yanı sıra en mükemmel öğretmen olarak da bütün insanlığa rehber olmuştur.
Peygamberimiz (sav) eğitimde, güzel üslup ve belirgin bir metod uygulamıştır.
Efendimiz'in eğitim modeli, İslam'ın öğretilmesi ve anlatılmasında örnek
alınacak tek ve en geçerli modeldir.
1. Efendimiz, söylediği hakikatleri
bizzat yaşayarak hayatıyla göstermiştir.
2. Dinî yükümlülükleri yavaş yavaş,
basamak basamak bir sistemle öğretmiştir.
3. Öğretmede orta yolda durmaya ve
insanları bıktırmaktan uzak durmaya dikkat göstermiştir.
4. Öğrenenler
arasındaki kişisel farklılıkları göz önünde bulundurmuştur.
5. Karşılıklı
konuşma ve soru-cevap şeklini kullanmıştır.
6. Yanlış düşünceyi söküp atmak
ve gerçek doğru bilgiyi net bir şekilde
muhatabın kafasına yerleştirmek için
aklî ölçüleri kullanmıştır.
7. Muhataplarına soru yönelterek onların zekâ ve
bilgi seviyelerini ölçmüştür.
8. Mukayese ve örneklendirme metodunu
kullanmıştır.
9. Benzetme ve halk arasında yaygın olarak kullanılan
örnekleri kullanmıştır.
10. Görselliğe başvurmuş, anlattığı hususu, elinde
herhangi bir şey ile yere ve toprağa çizerek göstermiştir.
11. Sözle beraber
jest ve mimiklerini kullanmış ve el ile işaretlerde bulunmuştur.
12. Önemine
binaen, halin mümkün kıldığı bir nesneyi bizzat eline almış, eliyle kaldırmış ve
arkasından söyleyeceği hususu söylemiştir.
13. Muhataplarından bir soru
gelmeden söze önce kendileri başlamıştır.
14. Muhatabının sorusuna eksik ve
fazla olmadan cevap vermiştir.
15. Bazen muhatabının sorusuna, onun
ihtiyacına binaen sorduğundan daha fazlasıyla
cevap vermiştir.
16.
Muhatabını, güzel bir hikmete binaen, sorduğu sorudan daha önemli bir hususa
yönlendirdiği de olmuştur.
17. Soru soranın sorduğu soruyu tekrarlamasını
istemiştir.
18. Muhatabın aldığı cevabı tekrar etmesini istemiştir. Böylece
cevap unutulmayacaktır.
19. Teşvik için övmeye başvururdu. Bildiği bir
husustan dolayı kişiyi imtihan etmiştir ki bununla doğru cevap vereceği için
kişiyi övmek istemiştir.
20. Önünde olan bir olaya karşı susma yolunu tercih
etmiştir.
21. Öğretme esnasında meydana gelebilecek imkân ve fırsatları
değerlendirmiştir.
22. Latife ve şaka yoluyla öğretmeyi de tercih ettiği
görülmüştür.
23. Öğrettiği hususu yeminle perçinlemiştir.
24. Öğretilen
hususun önemine binaen sözü üç kere tekrar etmiştir.
25. Konunun önemini
oturuşunu ve duruşunu değiştirerek ve sözü tekrar ederek
göstermiştir.
26. Cevabı geciktirerek muhatabın sorusunu tekrar etmesini
sağlayarak onu uyarmıştır.
27. Muhatabı intibaha sevk etmek için, onu
omzundan veya elinden tutmuştur.
28. Muhatabı teşvik için veya onu sıkıntıya
sokacak bir durumdan dolayı, bazı hususların gizli kalmasını yeğlemiştir.
29.
Söyleyeceği hususun hafızalarda daha iyi yer etmesi veya ezberlenmesi için, sözü
kısa ve öz bir şekilde ifade etmiş, daha sonra ise ayrıntılarına geçmiştir.
30. Cevabın birkaç madde ile verileceği durumlarda önce cevabın kaç maddeden
oluştuğunu bildirmek için sayıyı söylemiş daha sonra saymıştır.
31. Va'z
etme, nasihat etme ve öğüt verme metodunu kullanmıştır.
32. İnsanların
şevklerini kamçılama veya neticesi elem verici hususlardan
şiddetle
uzaklaştırma metodunu kullanmıştır.
33. Kıssa ve geçmiş ümmetlere ve
insanlara dair haberlerle öğretme metodunu uygulamıştır.
34. Sorunun
cevabının muhatabı utandırma ihtimali olan hususlarda önce nazik
bir
hazırlık süreci hazırlamış ve soruyu öyle cevaplandırmıştır.
35. Sorunun
cevabının muhatabı utandırma ihtimali olan hususlarda üstü
kapalı olarak
kinaye yoluyla ve işaret ederek yetinmiştir.
36. Kadınlara öğretmeyi ve
nasihat etmeyi de asla ihmal etmemiştir.
37. Halin gerektirdiği durumlarda
öğretme hususunda azarlayıp paylamayı ve kızmayı da ihmal etmemiştir. Ne var ki
onun paylaması ve kızması da merhamet yörüngesinde ve ümmetinin selameti için
olmuştur.
38. Talim ve tebliğde, yazma metodunu da kullanmıştır.
39.
Yabancı dilleri (mesela Süryaniceyi) öğrenmesi için bazı sahabileri
görevlendirmiştir ki bu husus da günümüzde dünyanın dört bir tarafında İslam'ın
güzelliklerini öğrenmek isteyenlere karşı yapılacak vazifenin çok önemli bir
basamağını teşkil etmektedir.
40. Bizzat kendi mübarek zatıyla talimde
bulunmuştur.
< Önceki | Sonraki > |
---|