Câh: Makam, rütbe.
Câm: Kadeh. Feyzin içildiği kâse.
Ceberût: Maddi ve manevi alem arasında olan alem.
Cebr: Zorlama. Mecbur kalma. Cebriye mezhebi, Allahın fiilinde mecbur
olduğunu söyler. Bazıları da kulların fiillerinde mecbur olduğunu söyleyip mükellefiyyeti inkar ederler.
Cefa: Eziyet, sıkıntı. Seyri sülükte ilerlemek için yapılan meşakkatli işler.
Cehri: Aşikâre olan. Açıktan yapılan zikre cehri zikir denilir. Nakşi yolunda
hafi/sessiz-gizli zikir vardır. Cehri zikir bid’attir.
Celal: Yücelik, büyüklük, azametli olmak. Allahın sıfatlarının bazısı
celallidir. Azablandırması, elem ve sıkıntı vermesi, hastalık ve musibet-lerin
gelmesi bu kabildendir. Bunun karşısında cemal/güzellik-hoşluk sıfat-ları
vardır.
Celvet: açıkta olma, kalabalık içinde bulunma. Zıttı halvettir. Tenhada kalıp
manevi dolumla kemale eren dervişin, kalabalığa karışınca aynı huzurunu
muhafaza etmesine celvette halvet derler.
Cem: Toplamak. Biriktirmek. Bütünü eşyanın Hak ile kaim olduğunu görme hali.
Hak’tan başka hiçbir şeyi görmeme hali cem-ul cem. Bundan sonra fark makamı
gelir. Hakkı diğerlerinden ayırma hali.
Cem’iyyet: Huzurlu olma. Bütün alakalardan hatırı kesip sadece
mevla’ya yönelmek. Bunun hasıl olması için en evvela rabıta yolundan
başlanma-lıdır. Zira rabıta, huzuru maneviyi hasıl eder.
Cevher: Maddenin en ufak parçası. Buna akaid ilminde bölünmezcüz (cüz’ün lâ
yetecezza) derler. Cevherlerin birleşmesiyle cisimler meydana gelmiştir. Kendi
başına kaim olabilen maddeler. Arazlar, bu cisim ve cevherlerde kaim olabilir,
kendi başlarına kaim olamazlar.
Çok kıymetli şeylere de cevher denir. Ruh, cevheri nefîs
tir.
Cevr: Zorlama, eziyet, cefa.
Cezbe: Çekme. Mevla’nın kulunu kendine çekmesi. Dervişin cezbesi evvela olur da
sonra sülük menzillerini aşarsa, buna meczubu salik denir.
Önce sülük edip sonra cezbe bulursa buna da, saliki meczub denir.
Cezbeden makbul olanı sonda elde edilenidir, zira onunla ancak Mevla’ya vasıl
olunur. Evvelki cezbe, sülük menzillerini çabuk aşmaya yarar.
Cihad: Cenk, savaş, uğraş, gayret. Nefisle cihada büyük cihad-cihadı ekber-
denilir, zira bu cihad hayatın sonuna kadar devam eder.
Cûd: Cömertlik.
Cunûn: Delilik. Hak’ka aşık olanların başka şeyle alaka kurmamaları.